Sukcesywna wymiana lub likwidacja tzw. kopciuchów, ich identyfikacja przez inwentaryzację, nowe nasadzenia zieleni i zakaz używania dmuchaw do liści – to tylko niektóre działania ujęte w Programie Ochrony Powietrza dla Mazowsza.
Podstaw prawna
Obowiązek przygotowania programu ochrony powietrza przez wszystkie województwa jest konsekwencją wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2018 r. oraz utrzymującej się złej jakości powietrza w Polsce. Ten dla Mazowsza został przyjęty 8 września 2020 r. uchwałą nr 115/20 sejmiku województwa i obowiązuje od 30 września 2020 r. do 31 grudnia 2026 r.
Cztery strefy
Nowy program ochrony powietrza dotyczy całego województwa, które zostało podzielone na cztery strefy: aglomerację warszawską, Płock, Radom oraz największą – mazowiecką, której powierzchnia wynosi 34 841 km kw., co stanowi aż 98 proc. powierzchni całego województwa. W skład tej strefy wchodzi 37 powiatów, 2 miasta na prawach powiatu, 32 gminy wiejskie, 50 gmin miejsko-wiejskich i 229 gmin wiejskich. W tej strefie znajduje się także gmina Konstancin-Jeziorna.
Cele programu
Najważniejszym celem wprowadzenia programu jest przede wszystkim osiągnięcie poziomów dopuszczalnych i docelowych substancji szkodliwych w powietrzu, a przez to kompleksową poprawę jakości powietrza. Aby to osiągnąć niezbędne jest ograniczenie pyłu PM10 o 44 proc. i pyłu PM2,5 o 57 proc., benzo(a)pirenu aż o 69 proc. oraz ditlenku azotu o 27 proc. W programie określone zostały szczegółowe działania naprawcze zmierzające do założonego celu. Zostały one podzielone na: krótkoterminowe i wieloletnie, obejmujące sześcioletni okres – od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2026 r. Za ich realizację odpowiedzialne są nie tylko jednostki administracji rządowej, samorządy gminne, ale także mieszkańcy i inne podmioty korzystające ze środowiska.
Nie dla dmuchaw
Jednym z takich działań jest wprowadzony od nowego roku zakaz używania dmuchaw do liści. Dotyczy on m.in. wszystkich mieszkańców Mazowsza, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, służb miejskich i gminnych oraz użytkowników ogrodów działkowych. Zakaz stosowania dmuchaw obejmuje wszelkie typy urządzeń służących do oczyszczania terenu z liści, tj. zarówno elektryczne, jak i spalinowe oraz wszelkie czynności prowadzone z ich wykorzystaniem – usuwanie liści, sprzątanie pokosu trawy czy piachu z chodników.
Obowiązki mieszkańców
Wśród innych zadań nałożonych na mieszkańców jest także obowiązek informowania gminy o wymianie przez nich źródeł ciepła oraz przestrzeganie ograniczeń i zakazów zawartych w uchwale antysmogowej, w tym wymiana kominków (lub innych ogrzewaczy pomieszczeń) na takie, które spełniają wymogi ekoprojektu, lub wyposażenie ich w urządzenie ograniczające emisję pyłu. Właściciele nieruchomości mają na to czas do 2022 r.
Wymiana kopciuchów
Pozostałe działania w walce ze szkodliwym dla środowiska i zdrowia człowieka smogiem obejmują m.in. sukcesywną wymianę lub likwidację źródeł niskiej emisji, tzw. kopciuchów, ich identyfikację przez inwentaryzację (taka w gminie Konstancin-Jeziorna została przeprowadzona w ubiegłym roku, wkrótce poznamy jej wyniki), czyszczenie ulic na mokro, nowe nasadzenia zieleni oraz szeroko pojętą edukację ekologiczną.
Działania krótkoterminowe
Z kolei plan działań krótkoterminowych wskazuje czynności, które należy podjąć w sytuacjach ryzyka wystąpienia lub wystąpienia przekroczenia norm jakości powietrza. Mają one ograniczać skutki i czas trwania takich przekroczeń. Mowa tu o zakazie:
- rozpalania grilli i ognisk;
- korzystania z instalacji do spalania biomasy drzewnej (kominków, piecyków kominkowych, piecyków ozdobnych – nie dotyczy, gdy jest to jedyne źródło ciepła lub gdy do lokalu nie jest dostarczana energia elektryczna wskutek awarii).
Ponadto plan działań krótkoterminowych wprowadza zalecenia dla mieszkańców podczas obowiązywania powiadomienia o ryzyku wystąpienia przekroczenia norm jakości powietrza. Są to m.in.:
- unikanie intensywnego wysiłku fizycznego na zewnątrz,
- niewietrzenie pomieszczeń,
- zakaz przebywania dzieci i osób starszych na otwartej przestrzeni w czasie przebywania w placówkach oświatowo-wychowawczych oraz innych instytucjach.
Alerty smogowe
Alerty po powiadomieniu o ryzyku wystąpienia przekroczenia norm jakości powietrza trwają zwykle od 1 do kilku dni. Ich czas i obszar ryzyka określane są każdorazowo w zależności od wielkości stężeń pyłu w powietrzu, które w dużej mierze uzależnione są od wielkości emisji z domów mieszkalnych, ale również od warunków meteorologicznych.
Powiadomienia o ryzyku przekroczenia ogłaszane są na stronach internetowych:
- Głównego Inspektora Ochrony Środowiska,
- Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego,
- Gminy Konstancin-Jeziorna.
A także poprzez:
- Gminny System Powiadomień SMS,
- aplikację RSO (Regionalny System Ostrzegania),
- paski informacyjne telewizji regionalnych,
- alert RCB w formie SMS-a Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (w przypadku ryzyka przekroczenia poziomu alarmowego).
Konsekwencje łamania zakazów
Stosowanie się do zakazów będzie kontrolowane przez m.in. straż miejską czy upoważnionych pracowników urzędów gminnych. Zgodnie z art. 332. ustawy Prawo Ochrony Środowiska, kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów określonych w uchwale sejmiku województwa podlega karze grzywny. Może ona wynieść od 500 zł do 5 tys. zł.
Certyfikowane punkty pomiarowe jakości powietrza
- dla pyłu zawieszonego PM10:
Piastów, Żyrardów, Otwock, Siedlce, Legionowo, Guty Duże, Ostrołęka, Konstancin-Jeziorna
(ul. Wierzejewskiego 12);
- dla pyłu zawieszonego PM2,5:
Piastów, Żyrardów, Otwock, Siedlce, Legionowo, Konstancin-Jeziorna (ul. Wierzejewskiego 12);
- dla benzo(a)pirenu:
Piastów, Otwock, Siedlce, Legionowo, Guty Duże, Ostrołęka, Konstancin-Jeziorna (ul. Wierzejewskiego 12).
