Kulturalny zawrót głowy, czyli dla każdego coś fajnego | Konstancin-Jeziorna

Konstanciński Dom Kultury, budując swoją ofertę, nawiązuje do tradycji letniska, a także czerpie z dziedzictwa kulturowego gminy. Wykorzystanie tego potencjału przyczyniło się w ostatnich latach do dynamicznego rozkwitu życia kulturalnego Konstancina-Jeziorny. Było to możliwe dzięki nowym inwestycjom, zasobom i wizji programowej.

Działania Konstancińskiego Domu Kultury dla rozwoju życia kulturalnego Konstancina-Jeziorny zostały znacznie zintensyfikowane po 2011 r. Nawiązując do tradycji kulturalnych letniska, KDK przygotowuje dla mieszkańców, kuracjuszy i licznie odwiedzających miasto turystów interdyscyplinarny program z bogatą ofertą wystaw, koncertów, spektakli, pokazów filmowych i warsztatów. Ważnym elementem są wydarzenia organizowane w Parku Zdrojowym – jak ponad 100 lat temu, odbywają się koncerty, potańcówki, plenery malarskie. Letni Sezon Artystyczny, Roztańczona Hugonówka, Dni Konstancina – Piknik Retro w poszerzonej formule zakorzenione są w tradycji kulturalnej miasta, w którym od zawsze kwitło życie kulturalne. Dni Konstancina wieńczy potańcówka w stylu retro w altanie przy Hugonówce, nawiązująca do tradycji Bali Apaszów, które organizowane były od lat 20. XX w.

Ponad 200 wydarzeń rocznie

Decyzje, które wiele lat temu zostały podjęte przez władze Konstancina-Jeziorny, stanowiły kamień milowy w rozwoju gminy nie tylko pod kątem działalności artystycznej, ale również w zakresie szerzenia wiedzy o regionie i jego bogatym dziedzictwie. W 2014 r. w willi Hugonówka otwarto główną siedzibę Konstancińskiego Domu Kultury. Zrewitalizowany zabytkowy budynek został zaprojektowany jako wysokiej klasy obiekt, który daje możliwość organizowania koncertów, spektakli, wystaw, wszechstronnego doskonalenia w dziedzinie muzyki, plastyki, rzeźby oraz innych form działalności artystycznej. Powstały nowe przestrzenie – sala widowiskowa, galeria sztuki współczesnej, izba muzealna prezentująca dziedzictwo kulturalne i przyrodnicze naszego regionu oraz sale interdyscyplinarne, dzięki którym do mieszkańców kierowana jest bogata i różnorodna oferta. Jednak nie każda osoba jest świadoma, jak wiele możliwości spędzania czasu tworzy miejsce, w którym żyjemy. KDK organizuje średnio ponad 200 wydarzeń i ponad 20 cykli zajęć edukacyjnych rocznie. Oto niektóre z nich:

• Letni Sezon Artystyczny – latem w Parku Zdrojowym organizowane są koncerty, teatry ogródkowe, spektakle dla dzieci oraz warsztaty.
• Festiwal Małych Form Scenicznych – od 2010 r. daje szansę zaprezentowania się na scenie grupom, osobom indywidualnym i młodym artystom.
• Przegląd Twórczości Artystycznej Seniorów „Wrzosowiska” – od 2014 r. pozwala zaprezentować się na scenie pełnym pasji seniorom.
• Festiwal 321 Impro – wydarzenie organizowane od 2011 r. dla miłośników improwizacji teatralnej i świetnego humoru. Na festiwalowej scenie gościli m.in.: Artur Andrus, Kacper Kuszewski, Joanna Kołaczkowska, Sonia Bohosiewicz, Mumio, Kabaret Hrabi. Wkrótce festiwal powróci w nowej formule.
• Jazz Zdrój Festiwal – od 2013 r. miłośników jazzu przyciąga do Konstancina-Jeziorny wyjątkowe wydarzenie muzyczne poświęcone pamięci wybitnego Louisa Armstronga.
• Festiwal Filmowy Maklaka i Jego Przyjaciół – od 2017 r. skupia gwiazdy kina, kinomanów i młodych twórców. Gośćmi wydarzenia byli m.in.: Janusz Kondratiuk, Jerzy Gruza, Marek Piwowski, Zbigniew Buczkowski, Krzysztof Kowalewski, Bożena Stachura, Iga Cembrzyńska, Ewa Szykulska, Arkadiusz Jakubik, Krzysztof Materna, Tatiana Sosna-Sarno, Olgierd Łukaszewicz, Jacek Bromski, Tomasz Raczek i Olga Bołądź.
• Flis Festiwal – Jarmark Kultury Urzecza – od 2012 r. jego ideą jest popularyzacja mazursko-orylsko-olęderskiej tożsamości Urzecza oraz kulturowego dziedzictwa regionu.
• Imieniny Konstancji i Babski Weekend – wydarzenia dedykowane kobietom. Pierwsze – matce założycielce Konstancina hr. Konstancji Skórzewskiej z Potulickich, drugie – mieszkankom Konstancina, które z KDK celebrują w Dniu Kobiet swoje święto.
• Przegląd Filmów Etno – najnowszy festiwal KDK, organizowany od 2022 r., związany jest z programem Muzeum Wycinanki. Prezentuje filmy dokumentalne z archiwum Państwowego Muzeum Etnograficznego poświęcone obrzędowości oraz rzemiosłu.

Amfiteatr

Nieodłącznym elementem gminnego życia kulturalnego jest amfiteatr. Na jego scenie w ciągu ostatnich 14 lat wystąpiły największe gwiazdy polskiej sceny muzycznej, które uświetniły program Letniego Sezonu Artystycznego i Dni Konstancina – Piknik Retro. Byli to m.in.: Grzegorz Turnau, Natalia Kukulska, Andrzej Piaseczny, Kasia Kowalska, Kuba Badach, Sławek Uniatowski, Stanisław Soyka, Antek Soyka, Justyna Steczkowska, Ania Rusowicz, Katarzyna Cerekwicka, Maria Sadowska, Wojtek Mazolewski, Natalia Nykiel, Skubas, Maciej Maleńczuk, Kari Amirian oraz zespoły: Raz Dwa Trzy, Sound and Grace i LemON. Z kolei wrześniowy finał Sezonu Letniego przyciąga wielbicieli muzyki klasycznej. Na deskach amfiteatru wystąpili: Heroes Orchestra, Orkiestra Sinfonia Viva pod dyrekcją Tomasza Radziwonowicza, Voytek Proniewicz, oraz wspaniałe gwiazdy opery: Małgorzata Walewska, Ewa Małas-Godlewska, Tadeusz Szlenkier, Bogusław Morka i Rafał Bartmiński. Lista artystów, którzy zagrali dla konstancińskiej publiczności, jest imponująca. Są na niej również zespoły z zagranicy, w tym kolumbijska grupa muzyczna Tato Marenco, której koncert był efektem współpracy KDK z Ambasadą Kolumbii w Polsce; zespół z Dżakarty w Indonezji, który przyjechał do Konstancina-Jeziorny w ramach obchodów Światowych Dni Młodzieży. Ostatni Letni Sezon Artystyczny zakończył koncert Banda Musicale Cittadina di Pisogne – włoskiej orkiestry z Pisogne – partnerskiego miasta Konstancina-Jeziorny. KDK przygotowuje oprawę kulturalną ważnych dla gminy rocznic, starając się, by jej efektem był stały wkład w kulturę i dziedzictwo miasta. Program z okazji 120-lecia Konstancina i 100-lecia uzdrowiska uświetnił koncert światowej sławy mezzosopranistki Małgorzaty Walewskiej i zespołu Motion Trio, instalacja artystyczna Mirosława Filonika „Struktury” oraz wystawa i kompozycja rzeźbiarska Beaty Czapskiej, która zdobi Park Zdrojowy. 125-lecie powstania Konstancina uświetniło prawykonanie pięciu duetów na altówkę skomponowanych na zamówienie KDK przez Marcina Zaborskiego, w wykonaniu kompozytora i Lecha Uszyńskiego.

Altana i kino

Dla miłośników kina KDK od 10 lat rozwija program różnorodnych cykli filmowych: kino plenerowe, Kino Hugonówka, pełne niespodzianek maratony filmowe. Zainaugurowane w 2024 r. Kino Festiwalowe prezentuje publiczności najnowsze polskie i zagraniczne produkcje doceniane na festiwalach filmowych. Jest też coś dla miłośników tańca i nie tylko. W altanie obok Hugonówki prawie od dekady organizowane są potańcówki, kameralne koncerty, spektakle dla dzieci i dorosłych, czytania oraz inne otwarte wydarzenia kulturalne, co zrzesza całą społeczność lokalną. W minionych sezonach na deskach altany publiczność mogła zobaczyć m.in.: spektakl „Śluby panieńskie” Teatru Klasyki Polskiej, „Dwukropek Szymborskiej” – autorski projekt aktorki Dominiki Ostałowskiej i kompozytora Igora Przebindowskiego, a także koncerty: „Osiecka – Orientalnie” zespołu Sentido, Doroty Osińskiej, Małgorzaty Markiewicz, Warsaw Cello Quartet, Vinyl String Quartet, Wojciecha Ezzata, Michała Sołtana oraz grup: Kapela ze Wsi Warszawa, Powolno, Piotr Budnik Essential Group, Adam Golicki Trio i Ciepłe Popołudnie.

Wystawy 

Powstanie w Hugonówce sali wystawienniczej stworzyło doskonałe warunki do prezentacji najciekawszych zjawisk we współczesnej sztuce, która prezentowana jest w zarówno w Galerii Hugonówki, jak i przestrzeni publicznej. Można było zobaczyć prace cenionych artystów związanych z regionem, m.in.: Juliana Henisza, Teodory i Stanisława Kurków, Leokadii Nastały, Katii Meller, Aleksandry Jasińskiej-Nowickiej, Iwony Wojewody, Marleny Wąsowskiej, Artura Wąsowskiego, Joanny Winiarskiej, jak również rzeźby, instalacje, obrazy i zdjęcia cieszących się międzynarodową sławą: Beaty Czapskiej, Mirosława Filonika, Mirosława Maszlanki, Marcina Hugo-Badera, Wojciecha Druszcza, Małgorzaty Jabłońskiej, Bogny Jarzemskiej-Misztalskiej, Marty Czok, Witolda K., prof. Mieczysława Baja i prace artystów z Kolekcji Mariusza Horanina „Nocny Art Patrol”. Edukacja kulturalna Program Edukacji Kulturalnej, stale rozwijany przez KDK, to regularne cykle zajęć dla dzieci, dorosłych i seniorów, podczas których uczestnicy mogą rozwijać swoje pasje i kreatywność. W Hugonówce działają również rozwijające zainteresowania i poszerzające horyzonty kluby: historyczny, miłośników kultury francuskiej, podróżnika, brydżowy, fotograficzny i gier bitewnych. Mieszkańcy gminy realizują swoje pasje artystyczne i wykorzystują talenty w stałych grupach artystycznych, m.in. teatralnej ad rem, a także w Konstancińskim Chórze Kameralnym oraz zespołach i grupach senioralnych: Pogodna Jesień, Jarzębina Czerwona, Cantabile, Majtki Pana Kapitana oraz Łurzycanki, które kultywują tradycje rejonu Urzecza, ocalają od zapomnienia stroje i pieśni ludowe oraz potrawy. Seniorzy rozwijają swoje zainteresowania również podczas zajęć plastycznych arteterapii i tanecznych oraz na wykładach Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Od 2021 r. KDK uczestniczy w programie Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej skierowanym do szkół i przedszkoli. 

Dziedzictwo

KDK bada również dziedzictwo kulturowe i historyczne – wspiera badania, organizuje konferencje i wystawy. Ważnym elementem popularyzowania wiedzy są tworzone przez KDK muzea: Wirtualne Muzeum Konstancina, izba muzealna prezentująca dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze w Hugonówce, Muzeum Wycinanki w domu ludowym na osiedlu Mirków. Trwają prace nad powstaniem stacjonarnego Muzeum Konstancina-Jeziorny, w którym zostanie wyeksponowana historia i dziedzictwo kulturalne miejscowości. Od 2012 r. KDK prowadzi prace badawcze i pozyskuje eksponaty, rozwijając kolekcję przyszłego muzeum. Placówka promuje lokalną historię także poprzez liczne autorskie publikacje o kulturze, artystach i zabytkach Konstancina-Jeziorny. Są one poświęcone historii Konstancina-Jeziorny i okolic, wybitnym postaciom i artystom związanym z miastem, społeczności żydowskiej oraz historii wycinanki, której kolebka według badacza Antoniego Śledziewskiego jest właśnie w Konstancinie-Jeziornie. Dopracowana szata graficzna książek i albumów jest efektem współpracy z cenionymi grafikami i artystami. Oto tylko niektóre z nich:

• „Kalejdoskop Konstancina-Jeziorny” – redaktorzy prowadzący: Wojciech Guszkowski, Edyta Markiewicz-Brzozowska i Elżbieta Rydel-Piskorska (3. miejsce na 25. Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej w Poznaniu).
• „Sztetl Jeziorna: dzieje społeczności żydowskiej Jeziorny, Skolimowa i Konstancina od XVII wieku do 1941 roku”, Paweł Komosa, Witold Rawski, Adam Zyszczyk (wyróżnienie „Najpiękniejsze Polskie Książki 2021” podczas 62. edycji konkursu organizowanego przez PTWK od 1957 r.).
• „Artyści dawnego Konstancina”, Hanna Kaniasta.
• „8 wieków Cieciszewa”, Paweł Komosa.
• „Wesele Marii Skórzewskiej z Michałem Ogińskim w świetle listu Marii Grzymała-Potulickiej z 1876 roku”, prof. dr hab. Ryszard Nowicki.
• „Zaczęło się w Jeziornie... o wycinance i jej obecności we współczesnym projektowaniu”, Antoni Śledziewski, Anna Demska.
• „Rózgi, kodry, leluje. O wycinance i papierni w Jeziornie”, Antoni Śledziewski.

Inicjatywy mieszkańców

KDK jest otwarty na współpracę z mieszkańcami. To z ich inicjatywy powstało wiele klubów tematycznych, które się ciągle rozwijają i poszerzają kręgi zwolenników. Od lat też realizowane są projekty w ramach budżetu partycypacyjnego: Hip-Hop Festiwal, koncerty Konstancińskiego Chóru Kameralnego, zajęcia „Szyjący Cieciszew”, warsztaty artystyczne czy Dni Kultury Francuskiej. KDK aktywnie wspiera działania lokalnej społeczności, angażując się również w akcje charytatywne mieszkańców, w tym Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, której sztab corocznie mieści się w Hugonówce. Wspierając społeczność ukraińską, która schroniła się przed wojną w Konstancinie-Jeziornie, KDK zorganizował wiele aktywności, m.in sąsiedzki piknik integracyjny w 2022 r.

Programy unijne

Rozwijając działalność, KDK skutecznie wykorzystuje możliwości, jakie dają programy unijne. Dzięki tym środkom powstał autorski, kompleksowy program promocji turystycznej gminy, który tworzą przewodnik-album „Kalejdoskop Konstancina-Jeziorny”, audiobook, szlaki turystyczne, spójny system identyfikacji wizualnej oraz izba muzealna. Zaprojektowane zostały nowe piesze i rowerowe szlaki turystyczne, w tym tematyczne: „Artyści dawnego Konstancina”, „Śladami dawnych rodów”, „Śladami modernizmu”, „Z wizytą na Urzeczu”, „Kapliczki, krzyże i przydrożne figury”, „Z dziejów przemysłu”, „Szlak Stefana Żeromskiego”, „Filmowy Konstancin”, „Szlak kolejki wilanowskiej” oraz szlak kajakowy, przyrodniczy i ornitologiczny. Wiedzę o Konstancinie-Jeziornie poszerza izba muzealna prezentująca dziedzictwo kulturalne i przyrodnicze regionu. Program dopełniają wydawnictwa „Zaczęło się w Jeziornie” oraz album „Artyści dawnego Konstancina” (dotacja: 499 952 zł). Muzeum Wycinanki to kolejny projekt zrealizowany dzięki pozyskaniu funduszy unijnych. W 2023 r. w zrewitalizowanym zabytkowym domu ludowym na osiedlu Mirków zostało otwarte pierwsze takie muzeum w Polsce (dotacje: 2 567 768,58 zł – z programów unijnych, 200 tys. zł – z Fundacji Most the Most). W 2021 r. pozyskano z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Nauki środki na projekt „Konstancinianki Wszechczasów” (30 tys. zł z Programu Patriotyzm Jutra). Kolejny projekt, „Konstanciński Dom Kultury swojemu miastu”, dotyczył skomponowania przez Michała Zaborskiego cyklu pięciu duetów na altówkę z okazji 125-lecia powstania Konstancina (dotacja: 10,5 tys. zł z programu „Zamówienia kompozytorskie”). W 2024 r. KDK pozyskał kolejne wsparcie finansowe, tym razem z programu „Infrastruktura Domów Kultury”. Zgodnie z wnioskiem dotacja zostanie przeznaczona na realizację projektu „Pracownia Mediów Cyfrowych”. Zakłada on utworzenie miejsca łączącego studio multimedialne, filmowe i telewizyjne. Pozwoli na prowadzenie atrakcyjnych warsztatów z tworzenia sztuki cyfrowej, krótkich form wideo i reportażu (dotacja: 26 tys. zł).